19.yüzyılda belgelerde İstanos yerine Zir adı geçmektedir. ( Zir Farça ‘alt, aşağı’ anlamındadır.)

İstanos köyü, Murtaza-abad kazasına bağlı iken (1831 nüfus sayımında nüfusu Murtaza-abad içinde verilmiştir.) 1844-45 tarihli Zir Temettüat defterinde kaza olarak geçmektedir. 1872 yılına gelindiğinde ise Murtaza-abad kazası nahiye olmuş ve Zir kazasına bağlanmıştır. 1890 yılında Zir kazasının 110, 1892’de 96,  1898’de 92  ve 1903’te 99 köyü vardır. Salnamelerde geçen Zir kaymakamları şu şekildedir:

1872	Süleyman Rüşdi Efendi	1898	Nuri Bey
1873	Rauf Bey	1900	Mehmet Necip Bey
1879	Hicabi Efendi	1907	Zir Ankara merkez kazaya bağlı nahiye görünmekte
1883	Ahmet Raif Efendi
1890	Mehmet İzzet Efendi	1925-26	Mazhar Bey
1892	Ziya Efendi

1844-45 tarihli Zir Temettüat Defteri’nde bu kazanın üç mahallesi vardır: Haris Mahallesi 116 hane, Senap Mahallesi 111 hane, Sude Mahallesi 88 hanedir. Bu defterde müslüman nüfus ayrı kaydedilmiştir ve 40 hanedir. Toplam 361 hane 5 ile çarpılırsa bu tarihlerde yaklaşık nüfus 1850 olarak bulunur.

1848-50 yıllarında Ankara Sancağı yörükleri olarak bilinen Türk aşiretlerinden 109 hane Zir ve çevre köylere yerleştirilmiştir.

Osmanlıda modern belediye teşkilatlanması 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi’yle başladı. Belediye teşkilatı Ankara’da 1873’te kuruldu. Zir’de ise o dönem görünen belediye reisleri şöyle:

1879	Osman Ağa	1890	Agop Efendi
1883	Madrius Efendi	1900	Artin Ağa

1902 tarihli salnamede haftada bir defa pazar gününde pazar kurulduğu ifade edilmekte. 1500’lü yıllardan itibaren meşhur soft kumaşı alıcısıyla bu pazarlarda buluşmaktaydı.

Sof kumaşı Avrupa’da da tercih edilen bir kumaş olduğundan Avrupalılar da Ankara keçisini yetiştirmek istediler. Önceki denemeler başarısız olurken İngilizler Afrika bölgesinde tiftik üretimini başardılar. Bu yüzden Osmanlının son dönemi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında sof ticaretini önemini yitirdi. Bu durum bölgedeki ticari hareketliliği olumsuz etkiledi.

Osmanlı Devletinin son dönemlerinde ve Türkiye Cumhuriyetinin ilk dönemlerinde Zir’deki Ermenilerin sayısı konjonktürün de etkisiyle giderek azaldı.Müslüman nüfus ağırlık kazandı.  1931 yılında burayı ziyaret eden Nahid Sırrı ÖRİK o yıllarda 100 kadar Ermeni’nin olduğunu belirtiyor.   Zir’de de giderek civar köyler gibi tarım ve hayvancılık geçim kaynağı haline geldi.  Cumhuriyet dönemi Zir’e yerleştirilen Balkan göçmenleri yörede sebzecilik ve meyveciliğin gelişmesine katkı sağladı. Ankara pazarlarında Zir ürünlerine rağbet fazlaydı.

1926 yılında Polatlı ilçe yapılınca Zir’in bazı ilçeleri de Polatlıya bağlandı ve Zir de Ankara merkez kazaya bağlı nahiye durumuna düştü. Bu dönemde Sincan Zir’e bağlı bir köydür.  Cumhuriyet Dönemi yıllara göre nüfus şu şekildedir:

YIL	NÜFUS	YIL	NÜFUS
1935	751	1950	857
1940	845	1955	1532
1945	1281	1960	1368

 

Devamı: https://www.yenikentrehberim.com/yenikent-tarihi-3-yenikent-beldesi/